Eenige berichten omtrent Groot-Britannien en Ierland
From CODECS: Online Database and e-Resources for Celtic Studies
Cetei:Documents/11742-4760
Jump to:navigation, search
Document page
Description/comments
Published
No
References
-
<TEI id="" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>Eenige berichten omtrent Groot-Britannien en Ierland</title>
</titleStmt>
</fileDesc>
</teiHeader>
<text>
<body>
<div xml:id="titelpag">
<head>[ Titelpagina ]</head>
<head>
<lb />EENIGE
<lb />BERICHTEN
<lb />OMTRENT
<lb />GROOT-BRITANNIEN
<lb />EN
<lb />IERLAND
</head>
<lb />’s GRAAVENHAAGE,
<lb />BY J. VAN CLEEF
<lb />MDCCLXXXVII
</div>
<div>
<head>[Dedication to Antje (Anna Cornelius) Mollerus, Meerman's wife]</head>
<p>Aan U, myne geliefde Reisgenoote door de drie nabuurige Koninkryken, gelyk gy het zyt door de gantsche Vreemdelingschap van dit leven, wyde ik deeze Bladeren toe. Op den tocht, dien zy voor een groot gedeelte schetsen, hebben uwe beminnelyke hoedanigheden myne genoegens verdubbeld; en aan uw oordeel en doorzicht ben ik veele der opmerkingen verschuldigd, die in de tegenwoordige Berichten zyn ingeweeven. Herdenk in de stillere uuren van huisselyke rust met zoo veel vermaak aan de doorloopene Gewesten, als U in drukker dagen het bezoeken derzelven deed smaaken; en laat die plek der Aarde die ons vereenigd bevat, zy ligge dan in of buiten ons Vaderland, steeds het Tooneel kunnen genoemd worden van de hartelykste en zuiverste liefde, en, zo het den Hemel behaagt er dit by te voegen, van het ongemengdste geluk.</p>
</div>
<div>
<pb n="i" />
<head>VOORREDE</head>
<p>Zo ooit een Werk met al het mistrouwen en de beschroomdheid zynes Auteurs wierd uitgegeeven, is het buiten twyffel het tegenwoordige. Meer dan iemand overtuigd, dat het by de tallooze menigte van Schriften, die sedert lang het beschaafde gedeelte der Waereld als overstroomd hebben, schier eene beleediging van het Publiek en eene daad van onkunde of van hoogmoed geworden is met voortbrengsels van den tweeden rang dien vloed te verzwaaren; — Niet onkundig van den rykdom aan talenten, die zich in 't byzonder in eenen Schryver vereenigen moeten, welke het waagt [over] <pb n="ii" /> over den staat eener beroemde Natie te handelen: zondige ik met het in 't licht geeven deezer Berichten, omtrent tegen beide die beginsels.</p>
<p>Ik had Engeland tot twee herhaalde keeren bezocht: eens in den Jaare 1774, toen ik dit Koninkryk byna geheel doorkruiste en daarenboven nog een' korten uitstap naar Schotland deed; en eens in het voorleedene Jaar 1786, toen ik my weinig minder dan het gantsche Eiland van Groot-Britannien en een stuk van Ierland liet omvoeren; telkens iets meer dan 6 Maanden aan die Reize besteedende. Op geene van beiden had ik wel nagelaaten het geen ik zag en opmerkte voor my zelve aantetekenen: doch, gelyk ik plechtig betuige, met niet het flauwste oogmerk om die aantekeningen aan ieders oordeel door den druk te onderwerpen, en dus ook zonder die nauwkeurigheid er by in acht te neemen, waar van ik andersints my nimmer het verzuim zoude vergeeven hebben. Eerst na myne terug komst van den tweeden tocht stelde zich het ontwerp deezer Verhandeling my voor den geest, en ik vroeg my af of ik de bewustheid van nuttig te [kun-] <pb n="iii" />kunnen worden aan eene ydelheid moest opofferen; of ik het ziens- en weetenswaardigste in de drie Koninkryken, dat ik verzameld had, daarom alleen terug moest houden, om dat ik het niet zoo volledig als ik wenschte, zoo oordeelkundig als ik het misschien in anderen eisschen zou, konde mededeelen; of ik, om dat het my ondoenlyk was alles te zeggen, ook alles verzwygen moest. En de Weegschaal sloeg na eenige aarzeling naar de zyde der Drukpers over. Dit deed zy zelfs met des te sterker helling, toen ik bedacht dat de meeste Schryvers, die Groot-Britannien tot het voorwerp van hunne onderzoeking gekoozen hebben, zich of slechts tot de Staatsgesteldheid van het Ryk en de Zeden der Natie bepaalen, of ten minsten, indien zy al van het geen Vreemdelingen gewoon zyn te bezichtigen spreeken, hun verhaal niet verder dan London en deszelfs omtrek, en zo het veel is tot Oxford uitstrekken, daar eene dubbele reize door het Eiland my in staat heeft gesteld om byna van Graafschap tot Graafschap de merkwaardigheden die ieder derzelven bevat ['''check''']: mynen Leezeren aan te bieden. [Zoo] <pb n="iv"/>Zoo veel het mogelyk was heb ik de herhaalingen van dat alles vermeeden, waar van ik zonder een kundig Publiek te verongelyke, niet vooronderstellen mocht dat iemand onweetend ware, en my hoofdzaakelyk met dat geene bezig gehouden, 't geen men meer onmiddelyk door een verblyf in het Koninkryk zelve ervaart. En zo het my gelukt mogt zyn aan toekomende Reizigers op deeze wys te hebben voorgelicht, zal ik het voor geen geringe belooning van mynen arbeid schatten. Boeken van anderen heb ik onder het opstellen byna niet ingezien, die weinigen die ik van tyd tot tyd moest aanhaalen uitgezonderd; en door dezelfde vrees van noodeloose herhaalingen gedreeven, uit geene andere Bron dan die myner eigene Aantekeningen willen scheppen.</p>
<p>Ten opzicht van Engeland heb ik gemeend dat men het aangenaamer en belangryker vinden zoude alles naar de orde der Stoffen te zien byeengetrokken, dan indien ik my volgens den gewoonen trant door myne Leezeren van plaats tot plaats had doen verzellen; terwyl evenwel een opzettelyk Register wederom het verspreide verzamelt, en [met] <pb n="v" />met een' opslag vertoont, wat ik van elke Provincie en elke Stad in verschillende gedeeltens van myn Werk heb aangetekend. Wat Schotland en Ierland betreft, zal men by het doorbladeren ligtelyk begrypen dat ik hier een' anderen weg heb moeten inslaan.</p>
<p>Meer acht ik niet noodzaakelyk tot ontvouwing van myn oogmerk noch tot myne verdediging by te brengen. De Titel van BERICHTEN alleen moet alle Critiek ontwapenen, en zo ik slechts geene omstandigheden heb aangetekend die men of by elken Schryver geboekt vindt, of die den toetssteen des onderzoeks niet kunnen doorstaan (en in beide Stukken heb ik althans niet willens misdreeven) zal niemand my voor 't overige het recht betwisten van naar myn volle goeddunken een onderwerp uitvoeriger of korter te behandelen, terug te houden of mede te deelen. En indien iemand zich verwonderen mocht, dat ik my aan het hoofd van dit Boekdeel niet genoemd hebbe, die bedenke dat my dit aan de eene zyde het recht geeft van vryer te spreeken, hoe zeer ik al wat personeels kan heeten zorg-<pb n="vi" />vuldig heb trachten te vermyden, en dat aan de andere zyde de berispingen aan welke ik my mocht hebben bloot gesteld, my nu slechts in den kring myner Vrienden, want voor deezen verberge ik my niet, zullen bereiken, en zich ter zeiver tyd niet aan myn' naam onafscheidelyk hechten.</p>
<pb n="vii" />
<head>KORTE INHOUD</head>
<head>ENGELAND</head>
<p>I. <span class="smallcaps" style="font-variant:small-caps;">Hoofddeel</span>. Het Land. <hi rend="italic">Opnoeming derschoonste Landstreeken van het Koninkryk</hi> pag. 1. <hi>Natuurlyke Geschiedenis. Mineralogie</hi> 20. <hi>Spelonk van Castleton en andere merkwaardigheden in de buurt</hi> 21. <hi>Pools-hole</hi> 26. <hi>Spelonk in Wallis</hi> 27. <hi>Mortimershole</hi> 28 <hi>Steenkoolen</hi> 28. <hi>Onderaardsche Navigatie van den Hertog van Bridgewater</hi> 29. <hi>Dergelyke by Talk on the Hill</hi> 31. <hi>Zoutpannen te Hartley en Zoutmynen by Northwich</hi> 32. <hi>Steengroeven enz</hi> 33. <hi>Mineraale Wateren te Bath</hi> 34. <hi>Te Bristol</hi> 35. [<hi>Te Malvern</hi> 35. <hi>Te Holywell</hi> 36. <hi>Te <pb n="viii" />Harrowgate</hi> 36. <hi>Te Matlock</hi> 36. <hi>Te Scarborough en Zeebading aldaar</hi> 36. Dropping-well <hi>by Knaresborough</hi> 38. -- <hi>Plantryk, voortbrengsels en vruchtbaarheid van den Bodem</hi> 39. <hi>Buitenplaatsen in 't algemeen</hi> 43. <hi>In 't byzonder Wiltonhouse</hi> 45. ''Fonthill'' 46. ''Sturton'' 46. ''Mount Edgecumbe'' 48. ''Kings-weston'' 48. ''Croom'' 48. ''Hagley'' 49. ''The Leasows'' 49 ''Stutley'' 50 ''Hackfall'' 52 ''Plomton'' 53. ''Harwood'' 53. ''Bramham park'' 54. ''Chatsworth'' 54. ''Nuneham-Courtenay'' 55. ''Blenheim'' 55. ''Stow'' 56. ''Claremount'' 57. ''Sionhouse'' 57. ''Oatlands'' 57. ''Woburnfarm'' 57. ''Cheswick'' 57. ''Lord Tilney's plaats'' 57. ''Pains-hill'' 58 — ''Dierryk'' 59. — ''Cabinetten der Natuurlyke Geschiedenis. Musæum Britannicum'' 60. ''Sir Ashton Lever's'' 62. ''Dr. Hunters'' 63. ''Des Chirurgyn Hunters'' 64. ''Grotten op eenige Buitenplaatsen'' 64.</p>
<p>II. <span class="smallcaps" style="font-variant:small-caps;">Hoofddeel</span>. De Inwooners pag. 66. ''Uiterlyke Gedaante'' 67. ''Opvoeding'' 68. ''Betrekking der beide Sexen op elkander en Huwelyken'' 69. ''Invloed van het Geld'' 71. ''Kleeding'' 73. ''Voedsel'' 74. ''Verdere Levenswyze'' 81. ''Equipagien en Domestiquen'' 83. ''Wyze van bouwen'' 88. ''Wyze van door het Land te reizen'', Highwaymen, ''Herbergen'' 87. ''Vermaaken: De Schouwburg'' 93. ''Italiaansche Opera'' 98. ''Kleine Spectakels'' 98. ''Ranelagh'' 98. ''Vauxhall'' 99. ''Kaartspel en Dans'' 100. ''Lord Mayor's feest'' 103. ''Balslaan'' 105. ''Jagt'' 105. ''Wed-''<pb n="ix" />''loopen van Paarden'' 105. ''Haanen-gevechten'' 108. ''Baxen enz''. 109 ''Musiek en Jubilé van Händel'' 109. — ''Zeden'' 111. ''Hospitaalen: Bedlam'' 116. ''Magdalene-huis'' 118. ''Vondeling-huis'' 120. ''Chelsea'' 120. ''Greenwich'' 121. ''Het Hospitaal te Portsmouth'' 123. ''Te Plymouth'' 123. ''Te Kingston'' 123. ''Te Leverpool'' 124. ''Te Bath'' 124. ''Monumenten van particulieren'' 124. ''Godsdienst'' 127. ''Heerschende Kerk'' 127. ''Begraaffenis van Princes Amelia'' 136. Disenters 138. ''Zondag enz.'' 142. ''Weetenschappen: Taal'' 143. ''Politique Kundigheden'' 144. ''Collegien'' 145. ''Universiteiten en inzonderheid Oxford'' 146. ''Koninklyke Maatschappy te London'' 153. ''Dergelyke te Manchester'' 153. ''Maatschappy der Oudheidkenners'' 154. ''Bibliotheeken: te London die van het Brittisch Musæum'' 154. ''Privaat-Bibliotheek des Konings'' 156. ''Van Dr. Hunter'' 156. ''Te Oxford de Bodleyaansche'' 156. ''De Radcliffsche'' 157. ''Die van'' Christchurch, All Souls ''en'' St. Johns ''Collegien'' 158. ''Te Cambridge publique Bibliotheek en die van Trinity-College'' 58. ''Te Petersborough die van de Cathedraal-kerk'' 159. ''Te Manchester die van het Collegie'' 159. ''Die van den Hertog van Marlborough op Blenheim'' 160. ''Muntcabinetten van Dr. Hunter te London'' 160. ''Op de Bodleyaansche Bibliotheek en die van'' Christchurch ''te Oxford'' 161. ''Observatorium des Konings te Richmond'' 161. ''Kunsten: Mechanische en Maatschappy der Kunsten'' 162. ''Beeldende'' 162. ''Bouwkunde'' 163. ''Schilderkunde'' 163. ''Beeldhouwkunde enz''. 164.<pb n="x" />''Merkwaardigheden die de Kunsten opleveren: Te London: Somersethouse en Academie der beeldende Kunsten'' 165. ''St. Pauls Kerk'' 167. ''Abdy van Westmunster'' 168. ''Kerken van St. George, van Coventgarden en van St. Stephen Walbrook'' 170. Mansion house 171. ''Beurs'' 172. ''Bank'' 172. Guild-Hall 173. ''Zaal van Westmunster'' 174. ''Monument, Bruggen, Statuen der Koningen'' 174. ''Whitehall'' 174. ''Buckingham's'' house 175 Musæum Britannicum 176. Musæum ''van Sir Ashton Lever'' 177. ''Vergaderzaai [sic] van de Maatschappy der Kunsten'' 178. ''Pantheon'' 178. ''Hôtel van den Hertog van Northumberland'' 179. ''Van de Hertogen van Devonshire en Richmond'' 179. ''Van Lord Spencer'' 179. ''In den omtrek van London: Hamptoncourt'' 180. ''Windsor'' 180. ''Hospitaal van Greenwich'' 182. ''Kasteel op Lord Tilney's plaats'' 183. ''Op Cheswick'' 184. ''Op Osterley'' 184. ''Op Sionhouse'' 184. ''Op Claremont'' 185. ''Gebouwen op Painshill'' 186. ''Te Canterbury de Cathedraal-kerk'' 186. ''Die van Winchester'' 187. ''Van Salisbury'' 187. ''Kasteel op Longford'' 188. ''Wilton-house'' 189. ''Stonehenge'' 191. ''Kasteel op Eastbury'' 193. ''Op Wardourhouse'' 194. ''Op Fonthill'' 194. ''Gebouwen op Sturton'' 194. ''Op Mr. Parkers plaats'' 195. ''Cathedraal-kerken van Exeter'' 196. ''En Wells'' 197. ''Cabinet Schilderyen van Mr. Methuen'' 196. ''Stadhuis en'' Assembly-rooms ''te Bath'' 197. ''Gebouwen te Bristol'' 197. ''Ruïnen der Abdy van Tintern by Chepstow'' 198. ''Cathedraal-kerk van Worcester'' 198. ''Ge-<pb n="xi" />''bouwen te Birmingham'' 199. ''Cathedraal-kerk van Litchfield'' 199. ''Beurs, St. Pauls-kerk enz. te Leverpool'' 200. ''Kasteel op Alnwick'' 201. ''Brug en'' Pandongate ''te Newcastle'' 202. ''Ruïnen te Tinmouth'' 202. ''Cathedraal-kerk te Durham'' 203. ''Te York Cathedraal-kerk'' 203. ''Kasteel'' 204. ''Borduurwerk van Miss Morres'' 204. ''Gebouwen op Castlehoward'' 205. ''Buiten-huis van Mr. Donkam'' 208. ''Obelisk en Munster te Rippon'' 208. ''Gebouw op Newby'' 209. ''Op Harwood'' 211. ''Wentworth-castle'' 211. ''Wentworth-house'' 212. Statue equestre ''van Willem'' III. ''te Kingston'' 213. ''Maria-kerk te Beverley'' 213. ''Kasteel te Nottingham'' 213. ''Worksop-Manor'' 214. ''Gebouwen te Derby'' 214. ''Keddleston'' 214. ''Chats-worth'' 215. ''Schilderyen op Okeover'' 216. ''Collegiaal-kerk en Gevankenis te Conventry'' 216. ''Te Warwick de Kërk, het Rechthuis, de Gevankenis en het Kasteel van den Graaf van Warwick'' 217. ''Kasteel op Heythrops'' 218. ''Op Ditchley'' 218. ''Op Blenheim en Cabinet van gesneeden Steenen aldaar'' 218. ''Stow'' 220. ''Te Oxford Radcliffsche Bibliotheek'' 222. ''Drukkery'' 222. Schools, ''Marmora Oxoniensia en Pomphretsche Statuen'' 222. ''Kapel van'' New-College 223. Trinity-College 224. Christ-church 224. All-Souls-College 224. Magdalen's-College 225. Queens-College 225. St. Johns-College 225. ''Observatorium, Hospitaal en Brug'' 226. ''Gebouwen op Nuenham-Courtenay'' 226. ''Op Woburn Abbey'' 226. ''Te Cambridge'' the Schools en the Senatehouse 227. Trinity-<pb n="xii" />College 227. Clare-Hall 227. Emanuel en Kings-College 228. Kings-Chapel 228. ''Gebouwen op Wimpel'' 228. ''Cathedraal-kerk en andere Gebouwen te Norwich'' 228. ''Houghton'' 229. ''Holkham'' 230. ''Cathedraal-kerk van Ely'' 231. ''Gebouw op Thorn'' 231. ''Op Burghley'' 231. ''Tombe in de St. Maartens-kerk te Stamford'' 232. ''Schoone Torens
aldaar en te Grantham'' 233. ''Gebouw op Belyour'' 233. ''Cathedraal-kerk van Lincoln'' 233.</p>
</div>
</body>
</text>
</TEI>
TEI XML document rendered with CETEIcean, v. 1.7.0.